Amsterdam is als hoofdstad een ambitieuze stad, waarvoor de elkaar opvolgende besturen en gemeenteraden steeds weer grote projecten willen laten realiseren. Of dit moet passen in: “een hoofdstad die leeft, bouwt aan haar toekomst” of dat het realiseren van grote projecten moet bijdragen aan het ego van de ontwerpers is niet geheel duidelijk. Terwijl we op dit moment de gevolgen van de economische crisis beginnen te ervaren, heeft Amsterdam te maken met een flink aantal grote projecten. We denken daarbij aan de musea, waarbij tegenvallers, vertragingen en meerkosten aan de orde van de dag zijn. Maar het meest in het oog lopend is de Noord-Zuidlijn. De aanleg van deze metrolijn ontwricht de stad al jaren en het zal nog jaren duren.
Na een reeks van tegenvallers en verder oplopende kosten besloot de gemeenteraad tot een onderzoek naar de besluitvorming rond de Noord-Zuidlijn (NZ-lijn).  Het kostte de onderzoekers veel tijd om alle hierop betrekking hebbende stukken te vergaren en openbaar te maken. Uit het onderzoek kwam een reeks van constateringen en aanbevelingen, maar de NZ-lijn is al zo ver gevorderd, dat stoppen onmogelijk bleek. Uit het NZ-lijn onderzoek bleek dat een slecht uitgewerkt plan en open contracten een belangrijke oorzaak zijn van de oplopende kosten. De Rijksoverheid bood een vast bedrag, alle verdere kosten zouden voor rekening van de stad zijn. Pogingen om dit te veranderen mislukten.
Zuidas is een ander grootschalig en grootstedelijk project, waarvan op dit moment een aantal gebouwen zijn gerealiseerd. Het zijn kantoortorens en woningen, maar het is nog geen echte wijk. De plannen voor de publiekprivate samenwerking om het diepe ondergrondse dok te realiseren zijn tijdig gestrand. Het plan voor een minder diep dok dat tot voor kort op instemming van de Rijksoverheid mocht hopen ligt bij de stapel controversieel verklaarde projecten. Dus de toekomst daarvan hangt mede samen met de kleur van onze nieuwe regering.
Kosten en baten
Volgens de plannen zou de grond voor de bouw van de torens voldoende geld opbrengen om de aanleg van het Dok te financieren. Dat betekent wel dat er heel veel gebouwd moet worden om de kosten niet uit de hand te laten lopen. Tijdens de aanleg moeten A10 en  sporen in bedrijf blijven en het gebied bereikbaar zijn, dus zijn kostbare tijdelijke maatregelen noodzakelijk. Uitstel en fasering maken de tijdelijke maatregelen nog duurder. De megabebouwing en het bijbehorende parkeren vergen hoge ontsluitingskosten, die nog onvoldoende in beeld zijn.
Zijn de dokkosten al moeilijk te bepalen, nog vager zijn de baten. Al in 2003 waarschuwde het CPB, in een onderzoek op rijksverzoek, voor de te grootse kantoorplannen. De kantorenmarkt stagneert, een kantoortoren is dan ook vervangen door woningen. Een deel van de woningen hoort tot het topsegment. Is er voldoende vraag naar dergelijke topwoningen?  De toekomst voorspellen blijft moeilijk, maar het is de vraag of de behoefte aan kantoorgebouwen in de jaren na 2020 groot genoeg is om de vele torens te vullen.
In de huidige crisistijd en in afwachting van een nieuwe regering is er tijd om de plannen opnieuw te wegen en goed na te gaan voor welke toekomst Amsterdam de Zuidas bouwt. Om te zorgen dat Zuidas financieel niet een tweede Noord-Zuidlijn wordt, is het goed de lessen die we uit de gang van zaken bij de metro kunnen trekken als verplichte studiestof te beschouwen.
Het bewonersplatform Zuidas organiseert daartoe een bijeenkomst:
Wat kan Zuidas leren van de Noord-Zuidlijn?
Sprekers: Hans Bakker en Pauline Haitsma (ovb).
Datum en tijd: Woensdagavond 12 mei van 19.30-21.30 uur
Plaats: Hoekzaal, MFC, A.J. Ernstraat 112
Alle belangstellenden zijn welkom

Lees verder over: Publicaties.